İstanbul otelleri ‘kış molası’ verebilir...

İki yıl öncesine kadar Türk turizminin iki büyük kalesi İstanbul ve Antalya, hem doluluk hem de fiyatlarda Avrupa’nın zirvesine oynarken, tablo bugün tamamen tersine dönmüş durumda. Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) açıkladığı ‘Ekim 2016 Ülke Performans Raporu’na göre, her iki şehir de Avrupa’da en fazla turist kaybeden iki turizm merkezi olarak öne çıktı. TÜROB Başkanı Timur Bayındır, otellerin ortalama yüzde 30 dolulukla çalıştığını belirterek, “Bu da tamamen zarar anlamına geliyor. Bu kış Antalya otelleri gibi çalışmalarına ara veren oteller İstanbul’da da olabilir” dedi.

Son iki yılda otel doluluk ve oda fiyatlarındaki seyir, sektörün kaydettiği gerilemeyi net bir şekilde ortaya koyuyor. İki yıl öncesine kadar Türk turizminin iki büyük kalesi İstanbul ve Antalya, hem doluluk hem de fiyatlarda Avrupa’nın zirvesine oynarken, tablo bugün tamamen tersine dönmüş durumda. Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) açıkladığı, dünya çapında veri ve analiz şirketi STR Global'in hazırladığı ‘Ekim 2016 Ülke Performans Raporu’na göre, her iki şehir de Avrupa’da en fazla turist kaybeden iki turizm merkezi olarak öne çıktı. Bu iki şehirdeki turist kaybı Türkiye ortalamasını da aşağı çekti. Rakamları analiz eden TÜROB, iki yıl öncesiyle de karşılaştırma yaptı. Buna göre, Türkiye'nin Ekim 2016 otel doluluklarının 2015 yılının aynı dönemine oranla 14 düşüş yüzde 52.2 olarak kaydedildiği belirtildi. Bu oran Ekim 2015’te yüzde 60.7, Ekim 2014’te yüzde 63.8 olmuştu.
Türkiye Ekim ayındaki yüzde 52.2 doluluk oranı ile Avrupa ülkeleri arasında en düşük doluluk oranına sahip ülke unvanını maalesef sürdürürken, 10 aylık dönemde de Türkiye, doluluklardaki yüzde 20.8'lik düşüş ile tüm Avrupa'da en büyük düşüş oranı gösteren ve yüzde 50.4 doluluk ile en düşük doluluk oranına sahip ülke oldu. Bu oran 2015’in ilk 10 ayında yüzde 63.7, 2014’ün ilk 10 ayında yüzde 62.7 olmuştu. Türkiye ayrıca, 2016 yılının 10 ayında yüzde 41.9 düşüş ile oda gelirlerinde en büyük kaybı yaşayan ülke oldu.

Evini satıp ödemelerini yapan otelci var
Doluluk rakamları değerlendiren TÜROB Başkanı Timur Bayındır, “Bugünlerde çok sayıda konaklama tesisinin kapalı olduğu, gerek kapatılan gerekse faaliyetini sürdürme gayreti içinde olan tesislerde birçok çalışanın iş akitlerinin sonlandırıldığı ve işsiz kaldıklarını üzüntü ile görüyoruz” dedi. Bu yıl otellerin ortalama yüzde 30 dolulukla çalıştığını ifade eden Bayındır, “Bu yüzde 30, tamamen zarar anlamına geliyor. Birçok otel, kirasını, personel maaşlarını ödeyemedi. Ödemelerini yapmak için evini satan otel sahipleri bile var. Sektörde minimum yüzde 40 personel kaybı oldu” diye konuştu. Bugün itibariyle otellerin en büyük sorunlarının başında bankalarla yaşanan sıkıntılar geldiğini ifade eden Bayındır, “Pek çok işletme banka kredisi yükü altında. Turist sayısındaki artışın çift haneli olacağı beklentisiyle özellikle son dönemde yapılan yatırımların kredi geri ödemelerinde sorunlar yaşanıyor. Bu gidişle bankalar otel zengini olacaklar” dedi.

İstanbul’da da sezon arası verilebilir
“Bizim için İzmir, Antalya neyse İstanbul da odur. Ancak İstanbul bir merkezdir” diyen Bayındır, şunları söyledi: “Herkes İstanbul’a gelir ve buradan başka yerlere geçer. Eğer İstanbul çalışamıyorsa Kapadokya’nın çalışma şansı sıfırdır. Onun için İstanbul’un mutlaka çalışması lazım. İstanbul’da da turizm açısından durum maalesef çok vahim diyebileceğimiz noktada. Sıkıntı sadece yabancılarda değil, yerli müşteri trafiği de durdu. Şehir otelleri de destekler kapsamına alınmalı. Bugüne kadar İstanbul’da ‘üç ay oteli kapatayım sezonda açarım’ diye bir uygulama yoktu. Ama bu kış Antalya otelleri gibi çalışmalarına ara veren oteller İstanbul’da da olabilir.

2017 daha kötü olabilir
2017’nin 2016’dan daha kötü olma ihtimalinin de bulunduğuna işaret eden Bayındır, şunları söyledi: “2017 için programlama, tanıtım çalışmalarına zaman geçirmeden başlamak lazım, aksi halde 2017’yi de kaybedebiliriz. TÜROB olarak bu konuda üzerimize düşeni yapmaya çalışıyoruz. Dünyanın dört bir yanından turizmcileri ağırlıyoruz. Tüm fuarları takip ediyoruz. Sektörden birçok yönetici ülke ülke dolaşıp bizzat tanıtım yapıyor. Başta İstanbul olmak üzere Türkiye’nin ‘güvenli’ bir ülke olduğu mesajı veriyoruz. Kamu yönetimi bu konuda önderlik etmeli. Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinasyonunda tek elden ilgili her bir ülke bazında o ülkeden gelebileceklerin beklentilerini öne çıkaran tanıtım/pazarlama sağlanmalı.”

Borç iptali değil, sadece erteleme istiyoruz
Bayındır, sektördeki sıkıntıların aşılması için ilk aşamada alınması gereken önlemleri ise şöyle sıraladı: “Sektördeki istihdam ve işletme altyapısını ayakta tutmak üzere çok acil olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli konaklama işletmelerinin tahakkuk eden/edecek SGK ve muhtasar ödemelerinin faizsiz olarak ertelenmesi, ödemelerin takip eden yıldan itibaren yapılandırılması sağlanmalıdır. 2016 ve 2017 yılları Kurumlar Vergisi ödemeleri faizsiz olarak ertelenmesi, ödemelerin takip eden yıldan itibaren yapılandırılması sağlanmalı. Mevcut borç stoku ve sermaye akışının normale dönmesinin sağlanması amacı ile düşük faizli ve uzun vadeli işletme kredilerinin kullandırılması sağlanmalıdır. Konaklama Sektörü çalışanlarına ilişkin olarak başta ‘kısa çalışma’ seçeneği olmak üzere esnek çalışma modeli en kısa süre içerisinde hayata geçirilmelidir.”

İstanbul’da oda fiyatı 152 Euro’dan 85 Euro’ya
Öte yandan turizmin kalelerinde de Ekim ayı dolulukları belli oldu. Türkiye’nin en önemli turizm şehri İstanbul’da Ekim 2016 otel dolulukları bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 18.8 düşerek yüzde 52.3 olarak gerçekleşti. Ekim 2015’te bu oran yüzde 64.4, Ekim 2014’te yüzde 67.6 olmuştu. ADR (Average Daily Rate) olarak adlandırılan ortalama günlük satılan oda bedeli ise 85.5 Euro oldu ve 2015’e göre yüzde 29.6 düşüş gösterdi. Ekim 2015’te bu rakam 121.4 Euro, Ekim 2014’te 152.5 Euro olmuştu. En önemli düşüş ise toplam oda sayısı üzerinden odabaşı elde edilen gelirlerde (RevPAR) yaşandı. RevPAR, geçen yıla oranla yüzde 42.9 düşüş gösterdi ve 44.7 Euro olarak ölçüldü. Ekim 2015’te bu rakam 78.2 Euro, Ekim 2014’te 103.1 Euro olmuştu.
Ocak–Ekim 2016 dönemini kapsayan 10 ayda ise İstanbul’da ortalama doluluk yüzde 49.1 oldu. Bu rakam Ocak-Ekim 2015’te yüzde 67.2, Ocak-Ekim 2014’te yüzde 65.8 olmuştu. Ortalama günlük satılan oda bedeli 10 ayda 93.3 Euro oldu. Bu rakam Ocak-Ekim 2015’te 124.1 Euro, Ocak-Ekim 2014’te 138.2 Euro olmuştu. Oda başı elde edilen gelir 10 ayda 45.8 Euro oldu. Ocak-Ekim 2015’te 83.4 Euro, Ocak-Ekim 2014’te 90.9 Euro olmuştu.

Antalya’da 90 Euro’dan 62.5 Euro’ya
Antalya’da Ekim 2016 otel dolulukları bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 12.6 düşerek, yüzde 50.6 oldu. Ekim 2015’te bu oran yüzde 57.9, Ekim 2014’te yüzde 59.1 olmuştu. Ortalama günlük satılan oda bedeli 62.5 Euro olarak, 2015’e göre yüzde 29.5’lik düşüş gösterdi. Ekim 2015’te bu rakam 88.6 Euro, Ekim 2014’te 90.5 Euro olmuştu. Toplam oda sayısı üzerinden odabaşı elde edilen gelirlerde ise geçen yıla oranla yüzde 38.4 düşüş yaşandı ve 31.6 Euro olarak ölçüldü. Ekim 2015’te bu rakam 51.3 Euro, Ekim 2014’te 53.5 Euro olarak kaydedilmişti. Ocak–Ekim 2016 döneminde ise doluluk yüzde 53.6 olarak kaydedildi. Bu oran Ocak-Ekim 2015’te yüzde 61.7, Ocak-Ekim 2014’te yüzde 61.9 olmuştu. Ocak-Ekim 2015’te 122.5 Euro, Ocak-Ekim 2014’te 98.2 Euro olan ortalama günlük satılan oda bedeli Ocak-Ekim 2016’da 83.0 Euro’ya gerilerken; Ocak-Ekim 2015’te 75.6 Euro, Ocak-Ekim 2014’te 60.8 Euro olan oda başı elde edilen gelir ise bu yıl 44.4 Euro olarak gerçekleşti.

Ankara’da ekim sürprizi
Ekim ayında başkent Ankara’nın doluluklarında ise sürpriz bir artış gerçekleşti. Ankara Ekim 2016 otel dolulukları bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 3 artarak, yüzde 65.5 oldu. Bu oran Ekim 2015’te 63.6, Ekim 2014’te 61.3 olmuştu. Ortalama günlük satılan oda bedeli 68.2 Euro olarak, 2015’e göre yüzde 18.1’lik bir düşüş gösterdi. 2016 yılbaşından Ekim sonuna kadar geçen sürede ise Ankara’da doluluk oranı yüzde 53 oldu.